ANLB-leden in de spotlight
Het Geuldal in Zuid-Limburg is officieel erkend als Icoonlandschap door de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap. De feestelijke bekendmaking vond plaats in Het Patronaat in Epen, waar verschillende betrokken partijen aanwezig waren, waaronder Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en natuurlijk ook Natuurrijk Limburg. Verschillende ANLb-leden werden in het zonnetje gezet voor hun verdiensten aan natuurinclusief beheer.
De erkenning werd gedaan door Jaap Dirkmaat, oprichter van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, die het gebied “hoopvol” noemde. Refererend aan een foto uit omstreeks 1900 zei hij “dit beeld is praktisch terug!”. Dat is duidelijk zichtbaar in het landschap: heggen, wilgen, eiken en essen vormen een rijk netwerk door Het Geuldal.
Onderscheidende schoonheid
Het Geuldal is het negende Icoonlandschap van Nederland en het derde in Limburg, naast Noorbeek en De Sint-Jansberg. Wat maakt een landschap nu precies iconisch? “Een icoonlandschap moet minimaal tweehonderd hectare groot zijn”, legde Dirkmaat uit, “ voor minstens de helft authentieke ontginning laten zien, biodiversiteit herbergen en een schoonheid tonen die het onderscheidt van andere gebieden.” Het Geuldal voldoet ruimschoots aan deze criteria, zo blijkt. “Het landschap toont een harmonieus samenspel tussen mens en natuur”, lichtte hij toe.
Het Geuldal strekt zich uit over meerdere Zuid-Limburgse gemeenten. Het volgt de loop van de rivier de Geul, van de Belgische grens tot aan de Maas. De belangrijkste gemeenten die (deels) in het Geuldal liggen, zijn:
-
Vaals – waar de Geul Nederland binnenkomt, bij Cottessen en Epen.
-
Gulpen-Wittem – het hart van het Geuldal, met dorpen als Epen, Mechelen, Partij en Gulpen.
-
Valkenburg aan de Geul – omvat onder meer Wijlre, Schin op Geul en Valkenburg zelf.
-
Meerssen – hier stroomt de Geul richting haar monding in de Maas bij Bunde.
ANLb-leden in de spotlight
Tijdens de bekendmaking werden verschillende ANLb-leden uitgelicht die bijzondere verdiensten hebben in natuurinclusief werken. Richard, opgegroeid in Voerendaal, en zijn partner Annemiek, hebben recent een woning met twaalf hectare in Epen gekocht. Na onder meer in Londen en Zwitserland te hebben gewoond, willen zij binnen twee jaar terugkeren naar de Limburgse roots van Richard. Het aangekochte gebied viel al onder ANLb-subsidiëring, onder meer met kruidenrijk grasland. Zij breiden dit uit met hoogstamboomgaarden en hagen. “Meer natuurbehoud is onze missie geworden”, vertelde Annemiek. “De komende tien jaar gaan we hier langzaam maar zeker de resultaten van zien.”
Paarden in Het Geuldal
Een belangrijk deel van het herstel van Het Geuldal is te danken aan paarden, vertelde Dirkmaat. “In de Limburgse paardenhouderijen worden hagen, boomgroepen en fruitgaarden aangelegd, wat niet alleen een fraai landschap oplevert, maar ook beschutting, windvang en schaduw biedt.” Paarden zijn zeer zorgvuldige eters; door hun millimeterprecies graasgedrag ontstaat meer variatie in het grasland en tussen de hagen. Dit stimuleert de groei van onder andere duizendguldenkruid, liggend walstro, kruipend hertshooi en tijm, en biedt een leefgebied voor solitaire bijen, andere insecten en zandhagedissen. Zo draagt de begrazing bij aan een gevarieerd, ecologisch waardevol landschap.
Stoeterij Dal Bissen combineert landbouw en natuur
Niet voor niets werden ook ANLb-leden Björn Possen en Annemarie van Houtem op het podium geroepen. Hun bedrijf, Stoeterij Dal Bissen in Mechelen, combineert de opfok van jonge sportpaarden met een paardenpension en agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Sinds zij het bedrijf overnamen van haar vader, is het beheer zelfs verdubbeld. Op hun ruim 27 hectare onderhouden Björn en Annemarie extensief grasland en zeven kilometer hagen, en beheren ze daarnaast knip- en scheerhagen, struwelen, graften met hakhout, poelen en botanisch weiland.
De hagen hebben een dubbele functie, vertelde Annemarie. “Ze bieden doorgang voor kleine knaagdieren, beschutting voor insecten en vogels, én schuilmogelijkheden voor de paarden.” Mede dankzij de ANLb-pakketten denken ze nu creatiever over hun bedrijfsvoering, vertelde Björn. “Het maatwerkadvies van Natuurrijk Limburg zorgt ervoor dat natuurherstel en bedrijfsvoering hand in hand gaan.”
Nick en Marlou Vinken: natuurinclusief beheer in de praktijk
Ook Nick en Marlou Vinken van de Vinkenhof in Mechelen laten zien dat landbouw en natuurbeheer elkaar kunnen versterken. Op hun 40 hectare, waarvan ongeveer twintig hectare in ANLb-beheer, houden ze Blonde d’Aquitaine-runderen die door hun begrazing het kruidenrijke grasland openhouden en bijdragen aan een gevarieerd landschap. Ze hebben nestkasten geplaatst voor kerkuilen en hun stal aangepast voor boerenzwaluwen, en werken daarnaast aan de aanleg van een grootschalig insectenhabitat dat dient als voedselbron voor de vele vogels op hun terrein. Naast hun agrarische activiteiten biedt Vinkenhof ook recreatie, met een luxe vakantiewoning en een camping midden in de Limburgse natuur, waardoor bezoekers de waarde van een natuurinclusief landschap in de praktijk kunnen ervaren.
Tijdens de bijeenkomst benadrukte Natuurmonumenten dat er voldoende middelen nodig zijn om het landschap te behouden en verder te verbeteren, een boodschap die naadloos aansluit bij de ANLb-pakketten van Natuurrijk Limburg. Ook Nick Vinken onderstreepte het belang van ondersteuning: “De begeleiding door de veldmedewerker van natuurrijk Limburg helpt je als ondernemer om de plusjes eruit te halen die de boel in stand houden.”
Meer informatie over de VNC en Het Geuldal als Icoonlandschap:
Meer informatie over de ANLb-mogelijkheden (ook buiten Het Geuldal 😉): https://www.natuurrijklimburg.nl/wat-is-het-anlb/
Natuurrijk Limburg werd tijdens de erkenning van Het Geuldal als Icoonlandschap vertegenwoordigd door onze directeur Huub Dormans, oprichter Harm Kossen, voorzitter Jack Janssen en veldmedewerker Pieter Puts, specialist in ecologisch beheer in Zuid-Limburg.